Orzeczenie o niepełnosprawności
Informacje zawarte na naszej stronie mają charakter wyłącznie informacyjny. Aby uzyskać bardziej szczegółowe dane i potwierdzić aktualność informacji, zalecamy odwiedzenie oficjalnych stron instytucji odpowiedzialnych za dany temat. Dziękujemy za zrozumienie.
Niepełnosprawność
Niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.
1. Orzeczenie o niepełnosprawności
Podstawą uznania osoby, która nie ukończyła 16 roku życia za niepełnosprawną jest ustalenie, że:
- ma naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną;
- przewidywany okres trwania upośledzenia stanu zdrowia przekracza 12 miesięcy;
- wymaga zapewnienia jej całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu.
Wszystkie wymienione przesłanki muszą wystąpić łącznie.
Niepełnosprawność dziecka orzeka się na czas określony, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 16 roku życia. Decyduje ocena możliwości poprawy funkcjonowania dziecka.
2. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydaje się osobie, która ukończyła 16 rok życia.
Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności:
- znaczny;
- umiarkowany;
- lekki.
Stopień niepełnosprawności osoby zainteresowanej orzeka się na czas określony lub na stałe. Decyduje ocena możliwości poprawy funkcjonowania osoby zainteresowanej.
Kto orzeka o niepełnosprawności
- Powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako pierwsza instancja;
- Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako druga instancja;
- Rejonowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych jako organ odwoławczy dokonujący kontroli prawidłowości orzekania przez organy administracji publicznej.
Jakie dokumenty należy złożyć żeby otrzymać orzeczenie?
Wydanie orzeczenia następuje na wniosek. Wniosek można otrzymać w siedzibie właściwego miejscowo powiatowego zespołu (np. Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności) lub pobrać ze strony internetowej zespołu jeżeli to możliwe.
W przypadku wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności do wniosku dołącza się:
- ksero dokumentacji medycznej (karty informacyjne leczenia szpitalnego, dokumentację medyczną z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, konsultacje specjalistyczne itp.);
- zaświadczenie lekarskie (udostępnione przez np. Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności lub do pobrania na stronie internetowej zespołu)
- zawierające opis stanu zdrowia, wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się dziecko – zaświadczenie takie ważne jest miesiąc od daty wydania i w tym czasie należy złożyć wniosek (dotyczy osób ubiegających się o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności);
- zaświadczenie lekarskie – zawierające opis stanu zdrowia, rozpoznanie choroby zasadniczej i chorób współistniejących potwierdzone aktualnymi wynikami badań diagnostycznych, wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się osoba zainteresowana – zaświadczenie takie ważne jest miesiąc od daty wydania i w tym czasie należy złożyć wniosek (dotyczy osób ubiegających się o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności);
inne dokumenty mające wpływ na ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.
Kiedy zostanie rozpatrzony wniosek?
Wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia jego złożenia. W przypadkach bardziej skomplikowanych spraw wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 2 miesięcy od daty jego złożenia.
Wniosek składany po raz pierwszy
Wszczęcie postępowania następuje z chwilą złożenia wniosku, natomiast do terminu rozpatrzenia wniosku nie wlicza się okresów opóźnienia spowodowanych przez działanie lub zaniechanie strony (np. okresu oczekiwania na uzupełnienie wniosku przez osobę zainteresowaną, okresu oczekiwania na uzupełnienie dokumentacji medycznej przez wnioskodawcę).
Wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia
Zgodnie z Dz. U 2024 r. poz. 1165 osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony może wystąpić do powiatowego zespołu z wnioskiem o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności nie wcześniej niż 2 miesiące przed upływem terminu ważności posiadanego orzeczenia.
Jeżeli wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności został złożony w okresie ważności odpowiednio orzeczenia ustalającego niepełnosprawność albo orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności, to zachowuje ono ważność do dnia wydania kolejnego ostatecznego orzeczenia, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.
Co oznaczają symbole i punkty na wydanym orzeczeniu?
1. Symbol przyczyny niepełnosprawności
Symbol przyczyny niepełnosprawności zawarty w orzeczeniu odzwierciedla rozpoznanie uszkodzenia lub choroby, która niezależnie od przyczyny jej powstania powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej dziecka.
Orzeczenie może zawierać nie więcej niż trzy symbole przyczyny niepełnosprawności, które w porównywalnym stopniu wpływają na zaburzenie funkcji organizmu.
- 01-U – upośledzenie umysłowe;
- 02-P – choroby psychiczne;
- 03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;
- 04-O – choroby narządu wzroku;
- 05-R – upośledzenie narządu ruchu;
- 06-E – epilepsja;
- 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia;
- 08-T – choroby układu pokarmowego;
- 09-M – choroby układu moczowo-płciowego;
- 10-N – choroby neurologiczne;
- 11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;
- 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.
2. Wskazania określone przez skład orzekający
- odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby,
- szkolenia, w tym specjalistycznego,
- zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej,
- uczestnictwa w terapii zajęciowej,
- konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby,
- korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki,
- konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji,
- spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym,
- zamieszkiwania w oddzielnym pokoju, o którym mowa w art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych.
Jak odwołać się od decyzji?
Jeżeli orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wydane przez powiatowy zespół nie spełnia oczekiwań wnioskodawcy – powinien on w ciągu 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia złożyć odwołanie do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności za pośrednictwem powiatowego zespołu, który wydał orzeczenie.
Przykładowy wzór do odwołania od orzeczenia do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności za pośrednictwem powiatowego zespołu.
Od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności służy odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia. Odwołanie wnosi się w trybie analogicznym za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu, który orzeczenie wydał. Należy pamiętać, że w postępowaniu odwoławczym wojewódzki zespół, podobnie jak powiatowy zespół, ma prawo skorzystać z instytucji samokontroli.
Zasiłek pielęgnacyjny
Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 215,84 zł miesięcznie (niezależnie od dochodów).
Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Wniosek
Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce Państwa zamieszkania lub w ośrodku pomocy społecznej. Można przesłać go także w formie elektronicznej za pośrednictwem portalu Emp@tia (tutaj).
Wzór formularza wniosku i innych niezbędnych dokumentów udostępnia podmiot realizujący świadczenia rodzinne. Możesz również pobrać wniosek tutaj.
Do wniosku należy dołączyć:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub inny dokument urzędowy potwierdzający wiek dziecka,
- orzeczenie: o niepełnosprawności lub o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ze wskazaniem daty jej powstania lub o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne
Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego od 1 stycznia 2025 roku wynosi 3287 zł miesięcznie i podlega corocznej waloryzacji od 1 stycznia. Podwyżki świadczenia pielęgnacyjnego wynikają z podwyżki pensji minimalnej.
Świadczenie pielęgnacyjne mogą otrzymać osoby, które sprawują opiekę nad osobami z niepełnosprawnościami w wieku do ukończenia 18. roku życia.
Aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne wymagane jest, aby osoba wymagająca opieki legitymowała się ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (takie orzeczenie zawiera informację w punktach 7 i 8 o treści: „wymaga”), albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Niektóre istotne zmiany od 1 stycznia 2024 roku na podstawie Dz. U 2023 r. poz. 1429:
- zatrudnienie lub inna praca zarobkowa opiekuna – jej rodzaj/wymiar/miejsce wykonywania/wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia, itp. – nie mają żadnego wpływu na prawo do świadczenia pielęgnacyjnego,
- wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest podwyższana o 100% na drugie i każde kolejne dziecko, nad którym sprawowana jest opieka.
Jak złożyć wniosek?
Wniosek można składać tradycyjnie na formularzach papierowych, które ma obowiązek udostępnić odpowiednie organy (ośrodki pomocy społecznej lub centra usług społecznych, urzędy miast i gmin oraz inne jednostki organizacyjne danej gminy/miasta takie jak centra świadczeń socjalnych) lub drogą elektroniczną za pośrednictwem portalu Emp@tia (tutaj).
Do wniosku należy dołączyć:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub inny dokument urzędowy potwierdzający wiek dziecka,
- orzeczenie o niepełnosprawności lub o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ze wskazaniem daty jej powstania lub o znacznym stopniu niepełnosprawności.